Journalist: Wouter Polspoel - Bron: Architectura.be
Als neutrale wetenschappelijke onderzoeksinstelling heeft Pixii, dat zichzelf omschrijft als Kennisplatform Energieneutraal Bouwen, het tot zijn missie gemaakt bouwactoren bij zowel innovatie, netwerking als op de werf te ondersteunen. Om die kennis te delen organiseert Pixii regelmatig seminaries of opleidingen. Op 29 mei ging zo een opleiding circulair bouwen door, specifiek voor actoren die er beroepsmatig rechtstreeks mee te maken krijgen. Architecten, ingenieurs, energiedeskundigen en EPB-verslaggevers leerden er alles over de stand van zaken van dit vernieuwende principe.
Veel marge voor verbetering
“Het streven naar gebouwen die efficiënt zijn in hun energieverbruik is inmiddels een wijdverspreid gedachtengoed binnen de bouwsector, maar als we verder kijken dan de gebruiksfase zien we dat er nog heel wat verbetering mogelijk is”, motiveert Pixii de opleiding. “De inefficiëntie waarmee gebruikte materialen vandaag gerecupereerd worden brengt enorm veel verspilling mee. Dat geldt bij afbraak, maar ook bij het aanpassen en uitbreiden van gebouwen. Bij deze processen kan er niet alleen op energie, maar ook op kostbare materialen en grondstoffen flink bespaard worden. Circulair bouwen gaat uit van het principe dat een gebouw tijdens zijn levensduur gemakkelijk aanpasbaar is en uiteindelijk ook eenvoudig te demonteren, zodat hergebruik van materialen en integrale bouwdelen mogelijk wordt. Zo worden natuurlijke hulpbronnen niet onnodig uitgeput, wordt onze leefomgeving niet onnodig vervuild en wordt ook heel wat energieverbruik vermeden. En toch gaat het bij circulair bouwen om heel wat meer dan het gebouwniveau. Deze manier van werken is echt revolutionair voor de bouwsector.”
“EPB schiet te kort”
Lesgever van dienst was Bart Humbeeck. Hij is technisch adviseur bij Pixii en gespecialiseerd in bouwfysica, bouwdetails en energiezuinig (ver)bouwen. “Maar circulair bouwen gaat verder dan louter energiezuiniger bouwen”, maakte hij meteen duidelijk. “Circulair bouwen wil vooral een antwoord bieden op de nakende grondstoffenschaarste. Dat is het belangrijkste uitgangspunt.”
Humbeeck nam bijna vier uur de tijd om de aanwezigen te informeren. Daarbij kwamen enkele interessante bevindingen naar boven, bijvoorbeeld over EPB. “De EPB-eisen zijn een waardevol initiatief in het counteren van de klimaatproblemen, maar te vaak wordt vergeten dat dat instrument ook zijn tekortkomingen heeft. Zo houdt EPB geen rekening met de ligging van een gebouw. Je kan een heel energiezuinig, energieneutraal of zelfs CO2-positief gebouw ontwerpen, als je dat vervolgens ergens in the middle of nowhere zet, creëer je wel een enorme verkeersstroom die op zijn beurt heel wat CO2-uitstoot genereert. Ligging zou dus ook moeten worden meegenomen in een EPB-verslag.”
Humbeeck maakte ook duidelijk dat, hoewel vaak in één adem genoemd, milieu en klimaat twee fundamenteel verschillende zaken zijn. “Je kan de betonnen bodemplaat van een gebouw volspuiten met PUR, maar dat maakt recyclage van het beton onmogelijk, omdat het dan niet langer zuiver is. Voor de reductie van CO2, voor het klimaat dus, is het goed dat PUR wordt gebruikt, voor het milieu echter niet.”
“Waar moeten wij als fabrikanten dan de klemtoon op leggen?”, wou iemand uit het publiek weten. “Op beide”, was Humbeeck gedecideerd. “Het is een genuanceerd verhaal, met veel ‘als’-en en ‘maar’-en, maar een goed evenwicht tussen beide is zeker mogelijk en daar moet je dan ook naar streven.”
Paradigmashift
Volgens Humbeeck hebben we bovenal nood aan een paradigmashift. “Wij proberen systemen steeds energiezuiniger te maken, maar uiteindelijk blijven het schadelijke technologieën. We hebben nood aan een shift in zienswijze. Autodelen is daar een goed voorbeeld van. Dat vergt een totaal andere manier van denken, maar er rijden finaal wel minder auto’s rond, in plaats van nog steeds evenveel wagens die je energiezuiniger hebt gemaakt.” Met die visie sluit hij zich aan bij die van de Nederlandse architect Thomas Rau, pionier in circulair bouwen, die van mening is dat optimaliseren wat we doen niet langer volstaat. Volgens hem gaat circulair bouwen over een totaal andere manier van omgaan met grondstoffen. Er zijn veel manieren mógelijk, maar we moeten oefenen in de manier die nódig is.
De Pixii-opleiding was erkend als vrije permanente vorming voor EPB-verslaggevers en architecten. Op 18 oktober doet Pixii de opleiding nog eens over in Antwerpen. Op 3 december, ook in Antwerpen, organiseert het dan weer een Expert Day ‘Klimaatadaptief en circulair bouwen’. Inschrijven voor beide seminaries kan op de website van Pixii.
