Een goede energiezuinige woning garandeert niet alleen in de winter een comfortabele leefomgeving, maar ook ‘s zomers. De rol van buitenzonwering bij het vermijden van een oververhit huis is hierbij van groot belang. De invloed van zonwering kan eigenlijk het best worden uitgelegd aan de hand van een beeld.
Zomer, tussenseizoen en winter: de rol van buitenzonwering
In tegenstelling tot bv. zonwerende beglazing biedt buitenzonwering het voordeel dat u in winter– en tussenseizoen nog volop van de gratis zonne-energie kan genieten. Naast het thermische aspect helpt zonwering het visueel comfort te verbeteren door overbelichting te vermijden en zorgt het ook voor privacy.
Zonwering kan in alle klimaten en op alle types gebouwen toegepast worden. De keuze van de zonweringsstrategie wordt bepaald door de ligging, de oriëntatie, het type gebouw, de luchtcondities en andere lichtbronnen zoals straatverlichting. De globale koelings–, verwarmings– en belichtingsstrategie die gebruikt wordt in de ontwerpfase beïnvloeden de keuze van het zonweringssysteem ook. Er zijn veel types zonweringssystemen. We bekijken de voornaamste.
Vaste systemen
Vaste systemen genieten vaak de voorkeur door hun eenvoud, stevigheid, lage onderhoudskost en meestal ook lagere constructiekost. Ze presteren goed in het weren van de hoge zomerzon terwijl ze de lage winterzon binnenlaten. Vaste zonweringssystemen zitten meestal aan de buitenkant, zijn goed zichtbaar en bieden belangrijke architecturale mogelijkheden. Ze verschijnen typisch in de vorm van horizontale luifels, dakoversteken, verticale vinnen of honingraatstructuren. Een diep ingebouwd raam is ook een type van vaste zonwering. Het is relatief eenvoudig en goedkoop, gedeeltelijk efficiënt bij het blokkeren van directe zonnestraling, maar minder efficiënt tegen diffuse en gereflecteerde straling.
De horizontale luifel is de meest gangbare vorm van zonwering. In het noordelijk halfrond wordt deze zonwering voornamelijk op de zuidgevel toegepast. In warmere klimaten, zoals het mediterrane, bestaat de luifel vaak uit lamellen zodat lucht vrij langs de gevel kan stromen. Bij het ontwerp van vaste zonweringssystemen is de oriëntatie van het venster de belangrijkste beslissende factor. De horizontale luifel kan mits een correct ontwerp en gebruik zorgen voor volledige zonwering van de zuidgevel gedurende de zomer terwijl ze de zon binnenlaat in de winter.
De horizontale luifel zorgt voor zonwering bij zomerzon en licht bij winterzon.
Om de lage ochtend– en avondzon beter te controleren moet de luifel ver genoeg uitsteken aan beide kanten van de raamopening. De lengte van de luifel is afhankelijk van de breedte van de opening en de breedtegraad. De diepte wordt bepaald door de breedtegraad, de hoogte van het raam en de verticale afstand tussen het raam en de luifel.
Regelbare systemen
Beweegbare systemen zijn flexibeler. Ze reageren beter op de beweging van de zon en laten een betere controle toe van de diffuse straling en felle lichtweerkaatsing. Bovendien kunnen beweegbare systemen zo gemanipuleerd worden dat de daglichttoetreding in de winter niet gehinderd wordt.
Het regelbaar systeem kan je afstellen naargelang hoge of lage zonnestand.
Regelbare en beweegbare zonweringssystemen kunnen zich extern, intern of tussen de ruiten van een dubbele of drievoudige beglazing situeren. In tegenstelling tot vaste zonwering, kan het regelbaar systeem zo bediend worden dat de interne lichtsterkte niet overdreven gereduceerd wordt. Het succes wordt dan ook afhankelijk van de stevigheid van de constructie en het gebruik. Wanneer het systeem geautomatiseerd wordt, kan het duur zijn. De behoefte aan automatisering van regelbare externe zonwering hangt grotendeels af van het klimaat en de frequentie van de aanpassingen. De grootste zorg met betrekking tot regelbare externe zonwering is echter de duurzaamheid: ze vereist meer onderhoud en herstelling dan vaste of interne systemen.
Intrekbare systemen
Intrekbare zonweringssystemen kunnen naar het zij– of bovengedeelte van het raam ingetrokken worden of zelfs totaal weggenomen worden. Interne blinden en gordijnen vallen onder deze categorie, net als externe systemen zoals geweven schermen, lamellen en luiken. Deze systemen ontwijken het compromis tussen voldoende zonwering in de zomer en voldoende zontoetreding in de winter.
Externe zonwering
Van de verschillende soorten zonweringssystemen zijn de externe systemen het meest efficiënt om zonnewinsten te verminderen omdat ze de meeste warmte van de zonnestraling onderbreken en teniet doen nog voor ze het gebouwoppervlak bereiken. Ze leiden echter vaak tot een duurdere installatie en onderhoud en hebben een grotere impact op het esthetisch karakter van het gebouw. Seizoensgebonden externe zonwering kan voorzien worden door het integreren van vegetatie in de vorm van loofbomen, ranken en struiken.
Externe zonweringssystemen: oversteek, horizontale lamellen, verticale lamellen, zonneluifel
Beweegbare systemen zijn beter geschikt voor het Noord-Europese klimaat, maar moeten wel stevig zijn en bestand tegen slechte weersomstandigheden. Het onderhoud kan moeilijk, duur en gevaarlijk zijn als het niet voldoende in rekening gebracht is tijdens de ontwerpfase. Aanpasbare en volledig intrekbare externe luiken of lamellen kunnen duur zijn wanneer ze geautomatiseerd worden. Ze zijn wel heel efficiënt wat betreft het controleren van direct, diffuus en gereflecteerd licht en dus erg geschikt om warmtewinsten en zontoetreding te regelen.
Interne zonwering
Interne zonwering is bijna altijd regelbaar of intrekbaar en bestaat typisch in de vorm van een roller, lamellen of gordijnen. Interne systemen blokkeren het direct zonlicht pas nadat het door de beglazing gepasseerd is. Thermisch gezien zijn ze dus niet efficiënt om oververhitting te voorkomen.
Zonwering in de spouw van de glasplaten
Dergelijke systemen zitten tussen de ruiten van een drievoudige beglazing of, in commerciële gebouwen, geïntegreerd in een gordijnwand. Zulke systemen combineren de voordelen van externe en interne zonwering. Warmtewinsten worden geweerd en het systeem zelf is beschermd tegen het buitenklimaat. Dergelijke systemen zijn gedeeltelijk efficiënt in het controleren van felle lichtweerkaatsing.
